کد مطلب:51934 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » متفرقه

در قرآن اشاره به آسمانها و زمينهاي هفتگانه شده منظور چيست ؟

دربـاره آسمانهاي هفتگانه كه در قرآن هم به آن اشاره شده دانشمندان اسلامي و مفسران چند تفسير ذكر كرده اند :1 - منظور از عدد هفت در اينجا تكثير است ; يعني , آسمانهاي متعدد ; يعني ,كرات فراواني آفريده است ; و بسيار مي شود كه در زبان عربي و فارسي يا زبانهاي ديگر , اعدادي را بـه عـنـوان تـكـثير ذكر مي كنند ; يعني , عدد را مي گويند و منظوراز آن خصوص مقدار معيني نيست ; بلكه مقصود از آن بيان زيادي يك موضوع است . مثلا , بسيار مي شود كه در فارسي مي گوييم پنجاه مرتبه اين سخن را به تو گفتم ;يا ده مرتبه از او مـطـالبه كردم ; در حالي كه نظر خاصي روي عدد پنجاه و ده نيست , بلكه منظور اين است كه بسيار آن مطلب را گفته ايم يا از طرف خود مطالبه نموده ايم . قرآن درباره كلمات خدا - معلومات خدا - چنين مي فرمايد : و لو انما في الارض من شجره اقلام و الـبـحر يمده من بعده سبعه ابحر ما نفدت كلمات اللّه ; و اگر همه درختان روي زمين قلم شود و دريـا براي آن مركب گردد و هفت درياچه به آن افزوده شود , اينها همه تمام مي شود ولي كلمات خدا پايان نمي گيرد . (1)بـديـهي است عدد هفت در اينجا به منظور بيان كثرت و تعدد است , و الا مي دانيم اگرده يا صد دريا هم به آن اضافه شود معلومات بي پايان خداوند را نمي توانندبنويسند . زيرا اساسا خدا از هر جهت لايتناهي است . هـمـچنين اعداد ديگري مانند سبعين ( هفتاد ) يا مانند آن در قرآن يا ساير كلمات عرب و زبانهاي ديـگـر بـه مـنـظـورتكثير به كار برده مي شود و چنين اعدادي مفهوم عدد خاصي را نمي رساند , بلكه منظور اشاره به زيادي يك چيز است . 2 - مـنـظـور از آسمانهاي هفتگانه , سياراتي بود كه در موقع نزول قرآن براي مردم آن روز معلوم بوده , يا سياراتي است كه اكنون با چشم عادي و غير مسلح براي عموم قابل رويت است . 3 - مـنظور از آسمانهاي هفتگانه همان طبقات مختلف هوا و گازهاي گوناگوني است كه زمين را احاطه كرده است . 4 - امـا به عقيده بعضي از دانشمندان بزرگ , كواكب و ستارگان و كهكشانهايي كه ديده مي شود همه جزء آسمان اولند و در ماوراي آن شش جهان بزرگ ديگر هست . منظور قرآن از آسمانهاي هفتگانه مجموع عوالم هفتگانه اي است كه در جهان هستي وجود دارد , گرچه علم و دانش امروز انسان فقط پرده از روي يكي از آنها برداشته ولي هيچ مانعي ندارد كه در آيـنـده در اثـر تكميل علم انسان عوالم ششگانه عظيم ديگري در پشت اين جهان محسوس امروز كشف گردد . طرفداران اين عقيده به اين آيه استشهاد نموده اند : انا زينا السماء الدنيا بزينه الكواكب ما آسمان نزديك [ پايين ] را با ستارگان آراستيم . (2) از ايـن آيـه استفاده مي شود كه ستارگان همه در آسمان اولند ( بايد توجه داشت كه كلمه دنيا در لغت عرب به معني پايين و نزديك است ) . بـه هر حال , ذكر اين نكته لازم به نظر مي رسد : از آيات و رواياتي كه عدد آسمانهارا هفت معرفي كـرده بـه هـيـچ وجه تاييد نظريه هيئت بطلميوس كه آسمانها را به صورت افلاكي مانند طبقات پوست پياز معرفي مي كرد , استفاده نمي شود ( زيرا مطابق هيئت بطلميوس عدد افلاك و آسمانها نه مي باشد ) . امـا راجـع بـه زمـينهاي هفتگانه كه در قرآن بطور اشاره و در بعضي احاديث با صراحت ذكر شده نـظـرياتي شبيه بالا داده شده , از جمله اين كه عدد هفت به معني تكثيراست و يا اين كه اشاره به طبقات مختلف زمين است , يا اين كه منظور از زمينهاي هفتگانه , سيارات عطارد , زهره , زحل , زمـين , مريخ , مشتري و ماه مي باشد ;يعني , همان كرات منظومه شمسي كه براي ما قابل رويت اسـت ( الـبته كرات يا اقمارمتعدد ديگري در منظومه شمسي هستند ولي آنها با چشم عادي قابل رويـت نيستند ) ;و بنابر اين تفسير , منظور از آسمانهاي هفتگانه , همان فضايي است كه در بالاي هريك از اين كرات هفتگانه قرار دارد . بـه عـبـارت ديـگر : خود اين كرات هفتگانه , زمين محسوب مي شود و جو يا فضاي اطرافشان , آسـمـان آنهاست ( بايد توجه داشت كه سماء در لغت عرب به معني هرچيزي است كه در طرف بالا قرار دارد ) . ايـن بـود خـلاصـه تـفـسيرهاي مختلفي كه دانشمندان و مفسران ما درباره آسمانهاي هفتگانه و زمينهاي هفتگانه گفته اند , البته توضيح درباره قرائني كه هر يك ازاين نظريات را تاييد مي كند , مـخصوصا تفسير اخير كه از همه نزديكتر به نظر مي رسدو ذكر شواهد آن نيازمند به شرح و بسط بيشتري است .

---

پاسخ به پرسشهاي مذهبي
مكارم شيرازي - ناصر و جعفر سبحاني 1 - سوره لقمان , آيه 27 . 2 - الصافات , آيه 6 .